Almahdin Antoling (ALS Focal Person, Maguindanao 1 Division, BARMM)

A: Good morning. Ako po si Almahdin Ampatuan Antoling, Division ALS Focal Person ng Maguindanao One Division

Unang una po ang aking role as Division Focal ay magbigay ng technical assistance sa ating mga ALS teachers in their field at nagbibigay ng support in terms of instructional and supervision.

R: Anong sa tingin mo impression mo sa ALS noong una, ang strength ng ALS program?

Noong unang-una pagkarinig ko tungkol sa ALS ay ang nagbibigay ng oportunidad sa ating mga kababayan.  Lalong lalo na sa mga magulang na hindi nakapag-aral saka sa mga out-of-school youth na nais bumalik sa pag-aaral pero dahil sa mga problema na narasan nila, kagaya ng early marriages, financial resources is kulang talaga. Yun po ang importansya ng ALS sa akin. Yun ang impression ko. Tumutulong sa taong nangangailangan na gustong bumalik sa pag-aaral.

R: Sitwasyon sa inyong community? Marami talaga dito ang hindi nakapag-aral. Nawawalan ng pag-asa sa buhay dahil wala silang access to education? Tell us. Be very specific about this community.

A: Unang una, hindi ko maikakaila na ang probinsya namin, lalo na itong Maguindanao na sa top of illiteracy at kahirapan but, despite of that ang, ating provincial governor at superintendent ay unti-unting ina-uplift ang ating illiteracy para yung mga mamamayan natin dito ay may access din sa pag-aaral kaya pinupush natin itong ALS para matugunan ang pangangailangan ng mamamayan na hindi maka-access sa pag-aaral.

R: Ang area mo ang top enrollment sa ALS. Please describe ang strategy mo. Paano mo naipaliwanag sa community na ito ang solusyon?

A: Tutoo po yon. Kami ang nasa Top 10 or Top 5 sa number of enrollees nationwide sa pamamagitan nito nakakatulong ang aming ALS partners. Lalung lalo na ang UNICEF at Synergeia. Sa pamamagitan nila, nakikilala lalo ang ALS program sa community. Kasi sa totoo lang, noong hindi pa po sila dumating, hindi pa masyadong nakikilala ang ALS sa community. Yan po ang reality sa kadahilanan yun ang ALS teachers, nahihirapan maka-access sa komunidad, lalo na sa mga armed conflict areas. Yun po ang kadahilanan na hindi maka-access ang ating ALS implementers sa community. Kaya, sa tulong ng ating mga ALS partners ay unti-unting nabibiyan ng pagkakataon na mapasukan at makapag-coordinate sa mga lugar.

R: Cite something specific na ginawa nyo para ma increase and awareness about ALS. Paano mo sila nakumbinsi na mag participate sa ALS program?

A: Ganito yan, Sir. Nakita nila at nasaksihan na ang ALS ay marami kaming napa-graduate. Na-motivate ang ating mga learners na ito ang pagasa natin.

R: Meron kang feedback na sinasabi sa iyo ng mga stakeholders? Yung mga sinasabi mong life changing?

A: Within the community nagpapasalamat sila na sa pamamagitan ng ALS, nabago ang kanilang buhay. Isang estudyante namin, four years, three years ago, isa siyang OFW. Sabi niya, gusto niyang magaral sa ALS. Sa kabutihang palad, pumasa siya sa accreditation and eligibility tests three years ago. Ngayon, graduating siya ng BS Social Work sa MSU Maguindanao. Inshala this year, graduate na siya. Yun po ang isang story dito sa ALS program.

R: How about yung mga nauna naming nakapanayam? No read no write sila. Pwede mong ikwento na dahil sa ALS na overcome nila ito? Ngayon nasusulat na nila ang pangalan nila.

A: Kagaya po niyan sila papa, ina, mga adult learners. Dati, hindi marunong sumulat, hindi marunong bumilang. Noong nag-aral na sila ay hindi na nila kailangan ng kasama na susulat sa pangalan nila. Sila na mismo. Lalung lalo na during the election saka sa 4 Ps. Hindi na kailangan pirma lang–pangalan na nila. Yun ang naitulong ng ALS program.

R: Ano ang idea mo sa role ng edukasyon. Sa tingin mo, hindi ito dapat kaligtaan, na tulay sa pagasa?

A: Tutoo po. Sa pamamagitan ng edukasyon, mababago ang buhay natin. Kagaya ko po. Ang aking ina ay product ng ALS PLP learners. Siya po ay no read-no write. Until now. Pero ,sa pamamagitan ng ALS, nakakapagbasa at bumilang. Kahit yan lang po ang alam niya. Despite of that, wala na po akong ama since 2011, ako ang panganay, sa pamamagitan ng aking ina, I am proud that she is an ALS graduate PLP learners so kahit na no read-no write, ay napagtapos niya kami. Tatlo kaming professional na guro dito sa Maguindanao 1 Division. Nagpapasalamat kami dito sa ALS program. Naituro kay ina yung tamang financial management. Kaya yun po despite being a single mother, solo parent, andun siya para gabayan kami.

Ako si Almadin Antolin, Division ALS Coordinator ng Maguindanao 1 Division. Ako ay laban sa illiteracy.

Meilene Ampang (Instructional Manager and ALS Division Coordinator in BARMM)

M: Ako at kasama ang aking mga ALS implementers dito sa SPMS Box Municipality ay lubos na nagpapasalamat sa Synergeia at sa UNICEF sa pagbigay ng pagkakataon sa ating mga kabataan na makapagpatuloy sa pag-aral at maabot ang kanilang mga pangarap. Sana po ay huwag kayong mapagod sa pagtulong dito po sa Bangsamoro. Maraming, maraming salamat po.

Ako po si Meilene Ampang. Kasama ninyo sa pag-abot ng inyong pangarap. Ako ay laban sa kamangmangan.

Ang mensahe ko sa mga kapwa kong ALS implementers: huwag nating sukuan ang ating mga mag-aaral. Mahalin natin sila. Gabayan natin sila sa mga aspeto kung saan sila nangangailangan. Ibigay po natin sa kanila ang edukasyong ipinagkait sa kanila. Pagmamahal, kalinga. Dahil ang bawat ALS na estudyante ay mga kaniyang kaniyang hamon. Kahit sila ay nag-aaral, may hamon pa rin silang ibang lalabanan. Kaya, tayong mga ALS implementers, mahalin po natin ang ating mga estudyante, gabayan natin sila.

R: Meron ka bang example ng batang nag improve dahil sa ALS? Ano ang naging kapalaran niya?

M: Masasabi ko dahil may nakapagtapos sa ALS ko, hindi lang isa ang pwede kong maibahagi na naging successful dahil sa ALS. Hindi successful sa aspetong yumaman (kundi) sa aspetong nakapag-aral sa formal school dahil natapos ang ALS. Meron kaming isang estudyante na nakatapos sa ALS dahil hindi siya makapag-aral sa formal school araw-araw. Nagamit niya.

Dati, noong hindi pa ako nagtuturo sa ALS, nasa grade school level, elementary ako. Formal school. Pupuntahan ako ng mga bata.

R: Sino si Meilene?

M: Si Meilene ay isang guro. Meilene L. Ampang ang aking pangalan. Forty years old na po ako. Nagtuturo ako for almost 15 years na po. Dati akong nagtuturo sa state college ng walong taon. Lumipat po ako sa DepEd ng isang taon saka ako lumipat dito sa ARRM. BARRM po. Dati ay ARRM. Na-assign po ako sa Barangay …, sa may dulo, yung area kung saan may war conflict. Pag nagbabarilan, wala kaming class sa school. Nasa evacuation ang mga bata namin. Doon ako nanggaling bago ako napunta sa ALS.

R: Paano mo nalaman ang tungkol sa Alternative Learning System?

Actually po, tinawagan ako ng District Supervisor ko. Magre-retire na ang dating ALS namin. Tinanong niya ako kung tatanggapin ko ang maging District ALS Coordinator. Bilang guro naman, very passionate ako. Gusto ko, meron pa akong marating, hindi lang sa apat na sulok. Pinapangarap ko na sana may iba pang ma-experience. So, tinanggap ko ang maging District ALS Coordinator. Kaya napunta ako sa Shariff Aguak district as District ALS Coordinator po.

R: Ano ang una mong impression sa ALS?

M: Konti lang ang alam ko. Ang alam ko lang sa ALS, diyan naga-aral ang mga matatanda at saka mga out-of- school youth. Yun lang ang aking alam sa ALS dati.

R: Sa involvement mo sa ALS, ano ang nadagdag sa kaalaman mo?

M: Masyado palang malawak ang ALS. Hindi lang pala doon. As an ALS teacher, marami pala kaming ike-cater. Hindi kami dapat mamili. Basta kung sino ang gustong mag-aral, tuturuan namin. Matanda man siya, may anak, may trabaho, kailangan naming turuan ang gustong bumalik sa pag-aaral.

R: Bakit mo ginagawa ito?

M: Siguro dahil masyado akong nacha-challenge. Dati, challenged na ako. Magtuturo na ako. Very adventurous ako. Magtuturo ako sa ALS, tingnan natin kung saan ako mapupunta. Iba pala. Kasi may kuwento pala sa loob ng ALS. Nakita ko ang iba’t ibang mukha ng ALS. So sa kalagitnaan, naiba. Hindi na adventure ang hinanap ko. Meron na akong sinusunod na “dapat,” “kailangan.” Dapat matuto sila. Kailangan maibalik ko sila sa formal school. Kailangan hindi na sila bumalik sa out of school youth. Kailangan hindi sila maging problema.

A Former ALS Learner is Now an ALS Teacher

Johar Bido (ALS Instructional Manager in BARMM)

Johar Bido was a “bakwit” when she was a child.  She and her family moved from one town to another to escape the war.  She remembered walking for 148 kilometers from Bumbaran (now Amai Manabilang, Lanao del Sur), her mother’s hometown, to Matanog town when then President Estrada suddenly declared an all-out war against Muslim rebel forces.  She called herself a certified “bakwit,” moving from Matanog, then to Libutan, Mamasapano, Kalbugan, Pikit, Badak and GSKP, and for most of the time, living in evacuation centers.

Life had been extremely difficult for Johar.  But her spirit was strong and she had a dream which was to finish her studies.  This became her north star which gave her the will to go on despite hers and her family’s pains and struggles.     

Sometime in 2005 to 2008, she and her siblings had to stop regular school because of war.  Her father also lost his job and there was no other source of income to be spent for schooling of the children.  It was about this time that Johar became an ALS learner under a UNICEF-supported program.  She is grateful that as a former ALS learner, she was able to finish her high school studies, took up education as her college course, and passed the Licensure Examination for Teachers (LET) in 2022.

Johar now serves her community as an ALS teacher, motivated by her desire to give back to the ALS the help that she received in the past.  Johar is happy and thankful to be one of the IMs undergoing capacity building workshops with Synergeia and UNICEF.  The opportunity deepens her passion to help the children and youth.  “I do not want them to just go to the mountains and hold guns.  I want them to continue dreaming for a good and peaceful future.”  Johar hopes the local leaders would continue to strengthen the ALS because it brings a ray of hope to the out of school, their parents and the communities, especially the conflict-affected ones.  

R: Ano ang pinaka-X factor ng ALS? Bakit siya pumapatok sa bata? Sa komunidad? Bakit nakakatulong sa pag-angat ng buhay?

J: Ang ALS po, gaya ng paulit-ulit naming sinasabi, ang ALS ipaparamdam sa iyo na palaging may pag-asa. Sa ALS, aasenso tayo kung itutuloy lang natin, sir, walang imposible. Lahat posible. Kung gugustuhin natin, kung papangarapin natin, kung gagawan natin ng paraan, walang imposible. Lahat posible. Maabot natin ang gusto nating abutin.

R: Ano ang mensahe mo sa kapwa.

J: Ang mensahe ko sa kanila, sir, laban lang. Walang sukuan. Kahit gaano kahirap ang pinagdadaanan, kahit gaano … Kasi, sir, ang hirap ding maging IM. As in lahat, poproblemahin mo, mai-stress ka, kaya sabi ko, payo ko sa kapwa kong IM, walang susuko. Kaya natin ito. Laban lang.

R: Ano ang mensahe mo sa mga batang nagkaroon ng karanasan sa gera?

J: Yung mensahe ko sa mga batang katulad ko na naging biktima ng gera, lahat naman kami, walang ibang hinangad kundi magkaroon ng peace sa aming lugar. So, gusto ko po iparating sa kanila na kahit gaano kagulo sa bayan natin, kahit palaging ganito ang pinagdadaan, kahit saan ka magpunta, ganito ang record natin, hindi ganoon kaganda. Sa mga bata na nawawalan ng pagasa kasi may gera, ngayon maraming bata na tumitigil magaral, naga-asawa na, naga-abroad, nawawalan ng pag-asa, nagpapariwara sa buhay. Huwag nating gawing reason ang gera para tumigil, para hindi magkaroon ng pangarap. Dapat mangarap tayo, katulad ko po na minsan ding nangarap na biktima din ng gera pero ngayon po naabot din naming ang pangarap namin.

R: Mensahe mo sa mga leaders natin.

J: Message ko sa mga leaders namin dito sana mag support… kasi may mga bata na walang enough support na galing sa mga leaders. Sana, balang araw, maibigay ang support na dapat ibigay, lalo na yung ALS, dapat lalong pagtibayin ang ALS program.

R: Naapketuhan sila ng gera katulad ko pero hindi sila dapat mag give up. Isa itong oportunidad na pwedeng gawing posible.

J: Sir, yung natutunan ko sa sitwasyon namin ay parang alam ko na ang gagawin ko, ang motivation ng sasabihin ko. So ang ginawa sir ko noon that time, ang pagtuturo ko ng ALS sumasabay sa pagre-review ko, so medyo stressful kasi pagdating mo sa bahay, bukas magtuturo ka pa. Kaya ko ba talaga ito? Gusto ko sanang tumulong sa ALS pero parang hindi ko mapapanindigan. So noong una, parang gusto ko nang sumuko kasi ang mga estudyante ko, mahirap hanapin.

May tatlo akong estudyante. Same kami, kasi bunga sila ng mga gera na hindi nakapag-aral. Sabi ko, bakit kayo nag-stop? Sabi nila, kasi ma’am gera dito, gera diyan, evacuate dito, evacuate doon. So sabi ko ano ang nagpu-push sa inyo? Bakit nyo gustong magaral sa ALS. Ma’am gusto naming makapagtapos. So, naisip ko yun ang pangarap ko dati. Gusto kong makapagtapos, gusto kong maihango ang aking mga magulang sa kahirapan, gusto ko peace sa lugar namin, mawala ang kaguluhan, so sabi ko, sir, o sige, laban, kahit ano mang mangyari, huwag mawalan ng pag-asa.

Lumapit ako kay Ma’am Lynn. Sabi ko paano ito? Kasi gusto ko din magturo, kasi yung tatlong bata, bibigyan din nila ako ng inspirasyon na huwag sumuko. Sabi ko, anong gagawin ko dito? Sabi niya, Ma’am Jo, hanapin mo lahat yan. Ikaw ang mag-approach sa kanila. Sinunod ko si ma’am. Tama siya. Kasi kung gusto mo ang isang bagay, lahat may paraan. So, ginawan ko ng paraan. Sinunod ko ang sabi ni ma’am. Nahanap ko ang mga estudyante ko, so doon, sabi ko worth it yung hirap. Gusto ko nang sumuko, pero may bagay na nag-push sa iyo para lumaban. Para sa akin, sir, yun ang kuwento doon. Yun ang motivation. Gusto kong maibalik ang tulong ng ALS. Gusto kong mai-share ang anumang knowledge na natutunan sa mga bata na mahirap mag-aral, na walang kakayanang pumuntang school dahil hirap sa area nila na laging gera. So gusto ko talagang matulungan sila, Sir, na hindi sila matulad sa mga nandiyan lang sa bundok na may dalang baril kasi ganun yun ang situation. Yun ang reality. Gusto ko bigyan natin ng derechong… yung meron silang pangarap na mapu-push natin, matutulungan nating maabot ang pangarap nila. So itong ALS talaga, malaking tulong sa mga batang hindi na makakapag-aral.

R: Masaya ka ba sa ginagawa mo? J: Yes po. Masaya po. Bukod sa nakakatulong ka, bukod sa nabibigyan din kami ng tulong ng ALS, masaya kasi yung passion mo sa pagtuturo, naa-apply sa sarili mo, na-enhance mo. Nakakakuha ka ng new experiences saka maraming kang nakukuhang bagay na natutunan na bago sa iyo, katulad ng nalalaman mo ang talagang nangyayari sa mga bata na na